เลียบเลาะเสาะไปเบิ่งมอง นมงาม นางอัปสราที่สวยสุดและทับหลังงามสุดของประเทศในปราสาทศีขรภูมิ อยากรู้ ปราสาทขอม.!ใครสร้าง.? ที่นี่มีคำตอบ

โดย ... เสนาะ วรรักษ์

ปราสาทระแงง หรีอ ปราสาทศีขรภูมิ ตั้งอยู่ที่บ้านปราสาท ต.ระแงง อ.ศีขรภูมิ จ.สุริทร์ เป็นเทวสถานในศาสนาฮินดูลัทธิไศวนิกายศิลปะขอมแบบปาปวนและแบบนครวัด สร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 17 เป็นปราสาทเล็กที่มีปรางค์หมู่ 5 องค์ ก่ออิฐไม่ถือปูน ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงเดียวกันโดยมีคูน้ำรูปแบบ ยังจำลองลักษณะ เขาพระสุเมรุ อันเป็นศูนย์กลางโลกและจักรวาล เป็นปราสาทที่สวยที่สุดในจังหวัดสุริทร์ 

มีทับหลังศิวนาฎราช ที่สวยเด่นเป็นสง่า ทับหลัง ที่ได้ชื่อว่า สวยที่สุดในเมืองไทย ส่วน ส่วนรูปนางอัปสราแกะสลักที่สวยที่สุด ของไทย ซึ่งนักโบราณคดียกย่อง ให้เป็นรูปนางอัปสราแกะสลักในประสาท ที่มีความงดงามที่สุดเพียงแห่งเดียวในประเทศไทย

"นาง" เขมร ออกเสียงว่า "เนียง" แปลว่าหญิงสาว ส่วนไทย ถ้าเป็นหญิงสาว จะเรียกว่า นางสาว ถ้านำหน้าว่านาง คือคนที่แต่งงานแล้วแต่อดีต นายกยิ่งลักษ์ อุตริมาแก้ไข ให้คนแต่งงานแล้วใช้ น.ส. ก็ได้ อย่างไรก็ตามนางอัปสราของขอม ยังเป็นโสดเด้อ แต่ก็มีสรีระป้อมป้านตามแบบฉบับคนขอม

ทางทิศใต้ ห่างจากปราสาท 300 เมตร มีโรงเรียนมัธยมศรีรภูมิ สอนถึงชั้น ม.6 ผมเข้าเรียนที่นี่ ตั้งแต่ชั้น ม.1 สภาพโรงเรียนเป็นอาคารไม้ 2 ชั้น นายเลื่อน มรกต เป็นเจ้าของโรง เป็นโรงเรียนราษฎร์ ได้รับรองวิทยฐานะเทียบเท่าโรงเรียนรัฐบาล ยุบไปนานแล้ว เพราะไม่มีเงินสนับสนุนจากรัฐบาลเหมือนทุกวันนี้

พักเที่ยงก็มักจะมาเดินเล่นแถวปราสาท มีต้นสำโรงใหญ่ มีสระน้ำ ด้านทิศเหนือและทิศใต้

ปราสาทบ้านระแงง แกะสลัก ได้ ปราณีตละเอียดลออมาก เทียบเท่ากับ ปราสาทบันทายศรี กัมพูชาเลยทีเดียว

ปราสาทนครวัด นครธม

ใครสร้าง? เห็นคนออกมาพูดมาเขียนกันไปคนทิศละทาง ตามแต่ความรู้สึกนึกคิด ประกอบกับตำราบ้าง

ผมอ่านหนังสือมามาก และอยู่ในพื้นที่มีประสบการณ์
ปราสาท ทั้งหลายทั้งปวง เป็นศิลปอินเดีย
เจ้าของโครงการคือพระมหากษัตริย์เขมร 
สถปนิกก็เป็นอินเดีย

ส่วนคนงานมีทั้งชาวบ้านทั่วไป เขมร ขอม จาม ส่วย ลาว
เหมือนอย่าง ศาลจีน
มูลนิธิชาวจีน เป็นเจ้าของโครงการ แบบก่อสร้างเป็นแบบจีนแท้ หรือจีนประยุกต์ก็แล้วแต่จะทำสัญญากัน
คนงานก็มีทั้ง ลาว ส่วย เขมร
เท่าคงเข้าใจ
ขอม หรือ เขมร
มีการถกกันไปไม่จบสิ้น

คนโบราณเมื่อย้ายถิ่นฐาน ไปสร้างบ้านแห่งใหม่ มักจะไปอยู่ใกล้แหล่งน้ำ ที่ลุ่มต่ำ ดั่งเขมรโบราญ มาอยู่บริเวณทะเลสาป เป็นแหล่งอาหาร แล้วสร้างบ้านแปงเมือง สร้างสาทขึ้นที่เนินสูง
ที่นีที่ลุ่มต่ำ คนเขมรที่ราบสูง เนียกคนเขมรที่อาศัยที่ลุ่มต่ำว่า เขมรกรอม แปลว่า เขมรล่าง เขมรลุ่มต่ำ ส่วนเขมรอยู่ที่ราบสูง เรียกว่าเขมรลือ  หรือ เขมรสูง
เขมรที่อยู่ที่ลุ่มต่ำ ที่เรียกว่า เขมรกรอม ก็เพียนมาเป็น กรอม หรือ ขอม 
การสร้างปราสาทก็ขยายไปที่สูงก็เอาช่างจากเขมรกรอมขึ้นไปสร้าง กลายมาเป็นปราสาทขอม
เหมือนโต๊ะจีนนครปฐม
เรียกเพี้ยนมาเป็นโต๊ะนครปฐม

เมื่อถกเถียงกันว่า ปราสาทขอมใครสร้างนั้น คนตั้งคำถามไม่มีวิสัยทัศน์กว้างใกล
ยกตัวอย่าง อาหารจีน ใครเป็นคนปรุง 
80%เป็นคนไทย

หนุ่มสาวชาวอีสาน ไปหางานทำกรุงเทพฯ ไปอยู่ร้านอาหารจีน ภัตตาคาร ผู้หญิงให้เป็นเด็กเสริฟ ผู้ชายให้เข้าครัวช่วยกุ๊ก จัดเครื่องปรุง ค่อยๆเลื่อนมาเป็นกุ๊ก เมื่ออยู่กรุงเทพฯเบื่อ โดยเฉพาะช่วงโควิดระบาด ก็จะกลับถิ่นเปิดร้านอาหารจีน ชื่อไทย

เมื่อสงสัยไขขานกันมาว่าใครสร้างปราสาทขอม ก็พระมหากษัตริย์ ผู้มีอำนาจสูงเกณฑ์ชาวบ้านมาสร้างขึ้นมา