อพท. โชว์เครื่องมือ STMS มาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน 6 ด้าน หนุน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ยกระดับพื้นที่สู่เป้าหมาย “น่านเมืองยั่งยืน”

สำนักงานพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนเมืองเก่าน่าน (อพท.น่าน) เร่งเดินหน้าสร้างกลไกการขับเคลื่อนการท่องเที่ยวยั่งยืนในระดับพื้นที่ ด้วยการแนะนำ “STMS” (Sustainable Tourism Management Standard) คู่มือการบริหารจัดการตามแนวทางมาตรฐานสากล ที่สามารถนำไปใช้ได้จริง โดยเฉพาะกับหน่วยงานในระดับ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ทั้งเทศบาล อบต. และหน่วยงานท้องถิ่นอื่น ๆ ที่มีบทบาทโดยตรงในการบริหารจัดการพื้นที่ท่องเที่ยว  โดยใช้หลักเกณฑ์ด้านการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนสำหรับแหล่งท่องเที่ยว Global Sustainable Tourism Criteria (GSTC) เป็นแนวทางการทำงานของ อปท.

มาตรฐาน STMS ได้รับการพัฒนาบนฐานแนวคิดของวงจร PDCA (Plan – Do – Check – Act) โดยยึดหลักเกณฑ์ของ Global Sustainable Tourism Council (GSTC) ซึ่งเป็นมาตรฐานระดับโลกที่ได้รับการยอมรับในกว่า 100 ประเทศทั่วโลก โดย STMS เวอร์ชันของ อพท. ถือเป็น มาตรฐานฉบับแรกของประเทศไทยที่ได้รับการรับรองจาก GSTC ว่ามีความเทียบเท่ากับหลักเกณฑ์การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนสำหรับสถานที่ท่องเที่ยว  ตั้งแต่ปี 2561 และมีการอัปเดตเทียบเท่าเวอร์ชัน 2.0 ในปี 2564    ซึ่งสิ่งสำคัญของ STMS คือการแปลง “มาตรฐานระดับโลก” ให้กลายเป็น คู่มือภาคสนาม ที่องค์กรในพื้นที่สามารถหยิบจับใช้ได้จริง ทั้งในแง่ของการวางแผน การมีส่วนร่วมของชุมชน การพัฒนาเศรษฐกิจท้องถิ่น ไปจนถึงการดูแลสิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรม  ด้วย โครงสร้างการประเมิน 6 ด้านหลัก ได้แก่  การกำกับดูแล   แผนการดำเนินงาน  การนำไปปฏิบัติ  การสนับสนุน การติดตาม เฝ้าระวัง และวัดผลการดำเนินงาน และการทบทวนผลการดำเนินงาน  ซึ่งมีองค์กรที่ปฏิบัติได้ตามเกณฑ์มาตรฐานการจัดการการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน STMS  ได้แก่ เทศบาลเมืองน่าน  องค์การบริหารส่วนตำบลนาซาว องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อสวก อำเภอเมืองน่าน และ องค์การบริหารส่วนตำบลม่วงตึ๊ด อำเภอภูเพียง  จังหวัดน่าน

STMS จึงไม่ใช่แค่ “เครื่องมือทางเทคนิค” แต่คือ “แนวทางการทำงานร่วม” ที่ทำให้ทุกภาคส่วนในพื้นที่สามารถพูดคุย เข้าใจ และทำงานไปในทิศทางเดียวกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ    และ เมื่อองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนำมาตรฐาน STMS ไปปรับใช้กับเป้าหมายการกระจายการท่องเที่ยวในชุมชน จะช่วยให้การจัดการการท่องเที่ยวในระดับตำบล หมู่บ้าน หรือชุมชนต่าง ๆ มีกรอบการทำงานที่ชัดเจน เห็นภาพรวมของ “ความยั่งยืน” ได้อย่างเป็นรูปธรรม ทั้งในแง่เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม   ซึ่งผลลัพธ์ที่ตามมาคือการเกิด พื้นที่ต้นแบบการท่องเที่ยวยั่งยืน ที่ไม่กระจุกตัวเพียงแค่แหล่งท่องเที่ยวหลักในเขตเมือง แต่สามารถ กระจายตัวสู่หมู่บ้านและชุมชนต่าง ๆ ที่มีศักยภาพทางวัฒนธรรม วิถีชีวิต และทรัพยากรท้องถิ่น 

เมื่อการท่องเที่ยวยั่งยืนไม่ได้เป็นแค่ภารกิจของหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่ง หากแต่เป็นการร่วมมือของทุกภาคส่วนผ่านเครื่องมืออย่าง STMS น่านจึงสามารถขับเคลื่อนภาพรวมของจังหวัดให้มีเอกลักษณ์ด้าน “การพัฒนาอย่างยั่งยืน” ได้อย่างเด่นชัดขึ้น  และเมื่อผนวกกับความสำเร็จล่าสุดของจังหวัดน่านที่ได้รับรางวัล Green Destinations Gold Award 2024 ซึ่งถือเป็น เหรียญทองครั้งแรกของไทยและอาเซียน ยิ่งทำให้ภาพของ “น่านเมืองยั่งยืน” มีความหมายมากขึ้น และเดินหน้าได้อย่างมั่นคง

สร้างการรับรู้ สู่วิธีปฏิบัติ   คือเป้าหมายสำคัญของ อพท.น่าน ซึ่งไม่ได้อยู่แค่การสร้างเครื่องมือ แต่คือ การสร้างความเข้าใจ ให้ทุกฝ่ายในพื้นที่เห็นคุณค่าและสามารถใช้เครื่องมือนี้ได้จริง ทั้งผ่านการอบรม สร้างเครือข่าย จัดเวทีแลกเปลี่ยน และการสนับสนุนเชิงนโยบายในระดับจังหวัด เพื่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสามารถเป็น “เจ้าภาพ” ของการเปลี่ยนแปลงนี้ได้อย่างแท้จริง    “STMS ไม่ได้เป็นแค่แนวทางตามกระแส แต่คือโอกาสในการยกระดับเมืองและชุมชนของเราให้เดินหน้าสู่ความยั่งยืน…ด้วยพลังของคนในพื้นที่เอง”