วันสิ่งแวดล้อมโลก ทับลานเผยมีแผนสร้างอาคารศูนย์เรียนรู้ศึกษาธรรมชาติ ณ ผาเม่น-ภูพอก

นายประวัติศาสตร์ จันทร์เทพ หัวหน้าอุทยานแห่งชาติทับลาน มรดกโลก  (ในพื้นที่ป่ารอยต่อ 2 จังหวัด จ.ปราจีนบุรี และ จ.นครราชสีมา)  เปิดเผยว่า ในโอกาสวันสิ่งแวดล้อมโลก (World Environment Day) นี้   ทางสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 1 (ปราจีนบุรี) อุทยานแห่งชาติทับลาน มีแผนดำเนินการสร้างอาคารศูนย์เรียนรู้ศึกษาธรรมชาติ ณ ผาเม่น-ภูพอก ตำบลทุ่งโพธิ์ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี ซึ่งพื้นที่ป่าผาเม่น-ภูพอก นี้ นับได้ว่าเป็นพื้นที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของอุทยานแห่งชาติทับลาน มีความหลากหลายของพันธุ์พืชและสัตว์ป่าอาศัยอยู่บริเวณดังกล่าว อาทิ ช้างป่า กระทิง เสือโคร่ง และ  นกยูงไทย 

ที่ผ่านมาทางอุทยานแห่งชาติทับลาน ได้ทำการพัฒนาพื้นที่  โดยการส่งเสริมความรู้และการมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ผ่านกิจกรรมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น ปลูกพืชอาหารสัตว์ จัดทำโป่งเทียม บำรุงแหล่งน้ำสำหรับสัตว์ป่า เพื่อเป็นการดึงดูดให้สัตว์ป่าบริเวณใกล้เคียงได้มีการเข้ามาใช้ประโยชน์ มีชุมชนโดยรอบพื้นที่เป็นคนช่วยในการให้ความรู้และพัฒนาพื้นที่ให้เป็นแหล่งเรียนรู้และแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ซึ่งศูนย์เรียนรู้ศึกษาธรรมชาติผาเม่น-ภูพอก จะเป็นสถานที่ศึกษาธรรมชาติ ภายในอาคารเป็นพื้นที่แสดงนิทรรศการเรื่องราวของ"ป่า" และประวัติการต่อสู้เพื่อปกป้องทรัพยากรธรรมชาติและสัตว์ป่า

อุทยานแห่งชาติทับลาน คาดหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหากศูนย์เรียนรู้ศึกษาธรรมชาติผาเม่น-ภูพอก สำเร็จ พื้นที่บริเวณป่าผาเม่น-ภูพอก จะเป็นใจกลางสำคัญของการท่องเที่ยวเชิงสัตว์ป่าและยังเป็นการลดปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับสัตว์ป่าได้เป็นอย่างดีในอนาคต

อุทยานแห่งชาติทับลาน เป็นอุทยานแห่งชาติในภาคอีสานและภาคตะวันออก มีพื้นที่ครอบคลุมท้องที่อำเภอปักธงชัย อำเภอวังน้ำเขียว อำเภอครบุรี อำเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา และอำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี สภาพป่ามีความอุดมสมบูรณ์และมีป่าลานซึ่งหาดูได้ยากที่มีเฉพาะบางท้องที่เท่านั้น มีต้นลานขึ้นตามธรรมชาติ เป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำลำธารต่าง ๆ และมีธรรมชาติที่สวยงาม เช่น หุบผา หน้าผา น้ำตก นับว่าเป็นอุทยานแห่งชาติที่มีพื้นที่มากเป็นอันดับสองของประเทศไทย รองจากอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน

เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2548 ยูเนสโกได้ขึ้นทะเบียนอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อุทยานแห่งชาติทับลาน อุทยานแห่งชาติปางสีดา อุทยานแห่งชาติตาพระยา และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติโดยใช้ชื่อว่า "กลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่"

อุทยานแห่งชาติทับลานได้รับรางวัลอุทยานแห่งชาติสีเขียว (Green National Parks) ระดับทอง (ดีเยี่ยม) ประจำปี 2563

ลักษณะภูมิประเทศ   อุทยานแห่งชาติทับลานเป็นอุทยานแห่งชาติที่มีพื้นที่ส่วนหนึ่งอยู่ในเขตทิวเขาพนมดงรัก สภาพภูมิประเทศโดยทั่วไปประกอบด้วยภูเขาใหญ่น้อยสลับซับซ้อนต่อเนื่องกันเป็นบริเวณกว้างขวาง เป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำหลายสาย เช่น ห้วยขมิ้น ห้วยปลาก้าง ห้วยคำแช ห้วยคำขี้แรด ห้วยมูลสามง่าม ห้วยภูหอม ห้วยกระทิง ห้วยลำเลย ห้วยกุดตาสี ห้วยลำดวน เป็นต้น ลำห้วยแต่ละสายไหลรวมกันเป็นแม่น้ำมูล ส่วนลำห้วยสวนน้ำหอม ห้วยหินยาว ห้วยชมพู ห้วยสาลิกา ห้วยวังมืด ห้วยลำไยใหญ่ ฯลฯ ลำห้วยเหล่านี้จะไหลรวมกันเป็นแม่น้ำบางปะกง

พืชพรรณและสัตว์ป่า    อุทยานแห่งชาติทับลานมีสังคมพืชที่จัดเป็นป่าลุ่มต่ำที่มีความสมบูรณ์มาก จัดเป็นสังคมพืชที่มีการซ้อนทับกันของลักษณะทางนิเวศของป่าภาคกลางและป่าภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีความหลากหลายของชนิดพันธุ์ไม้และสัตว์ป่าชุกชุมทั้งป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ ป่าดงดิบชื้น 

นอกจากนี้ อุทยานแห่งชาติทับลานยังมีป่าอีกชนิดหนึ่งซึ่งถือเป็นประเภทป่าผลัดใบ ป่าชนิดนี้เรียกว่า "ป่าลาน" สภาพจะเป็นป่าโปร่ง มีลานขึ้นอย่างหนาแน่นทั่วพื้นที่ ป่าลานนี้มีเนื้อที่ 200 ไร่ บริเวณที่ราบบนเขาละมั่ง ด้านตำบลบุพราหมณ์ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี ไม้ลานเป็นพืชในตระกูลปาล์ม (Palmae) บริเวณป่าลานและป่ารุ่นเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าที่สามารถปรับตัวอยู่ในสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้แก่ กระรอก หนู กระต่ายป่า พังพอน เก้ง กวางป่า เหยี่ยวขาว นกคุ่มอกลาย กิ้งก่าหัวแดง ตุ๊กแกบ้าน กิ้งก่าหางยาว อึ่งอ่างบ้าน และคางคกเป็นต้น

ต้นลานเมื่ออายุได้ประมาณ 60 ปี จะมีต้นสูงใหญ่ราว 10 เมตร และจะออกดอกเพียงครั้งเดียวในชีวิต หลังจากนั้นต้นลานจะตายลง และให้เมล็ดที่ร่วงลงมาขึ้นเป็นต้นใหม่แทน โดยเมื่อช่วงเดือนสิงหาคม–กันยายน พ.ศ. 2552 ต้นลานได้ออกดอกเป็นจำนวนมากกว่าปีอื่น เชื่อว่าอีกหลายปีจึงจะพบเห็นปรากฏการณ์เช่นนี้อีก

โดย...มานิตย์  สนับบุญ  / ปราจีนบุรี