ละแวกะดาม อาหารชนเผ่าเขมร สุรินทร์
ละแวกะดาม อาหารชนเผ่าเขมร สุรินทร์ กับ สไน เครื่องเป่าเรียกช้างของชนเผ่าส่วย ที่จังหวัดศรีสะเกษนำมาเชิดชู
ระยะ 4-5 ปีผ่านมานี้จังหวัดศรีสะเกษมีการชูเชิดอาหารชนเผ่าเขมรที่มีชื่อว่า ละแวกะดาม กับเครื่องเป่าเรียกช้างของชนเผ่าส่วยที่เรียกว่า สไน ( คำเขมรจะควบกล้ำ) จะไม่ออกเสียงสะระ ะ
มา.ผมจะจำแนกจำนรรจ์ให้ฟังด้วยภาษาปรัชญา
(เจ้าสำนวนจิ้งง)
ละแวกะดาม เป็นอาหารหลักของชนเผ่าเขมรสุรินทร์ ผมเคยได้กินมาตั้งแต่เด็กตอนอยู่บ้านนอก
คนเขียนหนังสือจะแปลว่าขลุกขลิกปู
แกงคั่วปู
มันก็ถูกทั้งนั้น
แต่ผมว่า"แกงอ่อมปู"ตรงกว่า เครื่องเคียงที่เอามาประกอบนั้นก็ไม่มีสูตรสำเร็จหรอกครับ
แล้วแต่แม่ครัวจะคิดเอามาทำ
แม่ครัวคนหนึ่งอำเภอจังหวัดสั่งให้ทำออกมาโชว์ ในงานก็จะจัดเครื่องเคียงเต็ม
กรรมการที่มาชิมการตัดสินให้คะแนน หลายคนก็ไม่เคยกินมาก่อน แม่ครัวพาลูกมาด้วย ลูกก็ลองชิมดูหลังจากงานเลิก
ตะโกนบอกแม่ว่าแม่ทำไมรสชาติไม่เหมือนที่แม่ทำให้กินที่บ้าน...
สมัยก่อนนั้นที่ชาวนาทำนาดำ ฤดูเก็บเกี่ยวปูจะมีมันปูมาก และไม่มีขี้ ชาวบ้านก็จะเอาเสียมไปขุดตามรูเอามาทำอาหารที่เรียกว่าละแวกะดามกินกันในครอบครัว โดยใช้กระด้งเป็นถาดวางกับขัาว เอาเปลือกหอยกาบมาเป็นช้อนตักน้ำแกง ในหนองบ้านผมมีหอยกอบมากและนัวใหญ่ มีปลิงชุกชุมมาก มันจะเกาะตามท้องของควาย ตอนเย็นเมื่อเจ้าของควายไปจูงควายกลับบ้านขึ้นจากหนองก็จะเห็นจริงเกาะสูบเลือดกินที่ควายจะเขี่ยมันออกแล้วเอายาเส้นชุบน้ำใส่ลงไปที่ตัวปลิงนั้นก็จะตาย
ชนเผ่าเขมรจะทำระแวงกะดามช่วงนี้ เพราะปูมีมัน อีกครั้งช่วงนั้นผักตามไร่นาก็พอมีที่จะเก็บมาทำเครื่องปรุงได้
เท่าที่ผมเคยกินมาก่อน ผมก็ไม่ถูกปาก เพราะว่าไม่มีเนื้อเจือเข้าปาก เหมือนอ่อมที่มีเนื้อหมู เนื้อกบ
ละแวกะดามนี้ จะใส่เนื้ออื่นเข้าไปไม่ได้เลย
ผมว่ารสชาติสู้อ่อมของชนเผ่าลาวไม่ได้
คนเขมรไม่กินปลาร้าไม่ทำปลาร้า จึงไม่มีน้ำปลาร้าในสมัยก่อน
ส่วน สไน นั้น ชาวสุรินทร์มองว่าเป็นเครื่องเป่าเรียกช้างธรรมดาเท่านั้น
เอามาเป่าผสมผสานกับเครื่องดนตรีอย่างอื่นได้ แต่ไม่สามารถที่จะเป่าเป็นเพลงได้ เพราะสไนไม่ได้เจาะรูไล่เสียงสูงเสียงกลางเสียงต่ำเหมือนปี่ ขลุ่ย ที่มี melody ครบ
ทั้งอาหารและทั้งเครื่องเป่าเรียกช้างไม่มีอะไรพิเศษในความรู้สึกของผมพอที่จะชูเชิดขึ้นมาได้
คนส่งเสริมสไนก็เป็นลาวพูดไทยชัดไม่ติด ร.เรือ ไม่เคยเห็นไม่เคยสัมผัสมาก่อนพอได้เห็นได้สัมผัสก็เป็นเรื่องที่แปลก
สำหรับผมเขมรสุรินทร์สัมผัสมาตั้งแต่เด็ก มองว่าเป็นสิ่งที่ไม่พอที่จะไปชูประเด็น หากเมียบเป็นข่าวแล้วก็ยังพาดหัวข่าวไม่ได้ ยังแค่เป็นข่าว 2 ดาว 3 ดาวแค่นั้นเอง ข่าวรองๆเท่า
อย่าเห่อมากไป เอาพิณแคนขึ้นมาเว้า เขย่าเข้าให้ขึ้นมาเป็นดนตรีร่วมกับวงออเคสตร้า ซิมโฟนี่ โน่นปะไร
โดย...เสนาะ วรรักษ์/เรื่อง
